Ο ΔΑΙΜΟΝΑΣ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ
Δημοσιεύθηκε: 25 Δεκεμβρίου, 2021 Filed under: aegean, Greece, Ikaria, Ικαρία, Uncategorized, wild humor | Tags: demons, Greece, humor, Ikaria, island life, παράδοση, παραμύθια, Αθέρας, Αιγαίο Πέλαγος, Ικαρία, Χριστούγεννα, δαίμονες, ιδρώτας, μονοπάτια, old things, tradition, vampire, wild running, wild stories 9 ΣχόλιαΟ ΔΑΙΜΟΝΑΣ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ
Χρωστάω την παρακάτω παλιά ιστορία στην μητέρα της φίλης Ι.Κ., που την άκουσε από τη μαμά της, που τότε ήταν μικρό κορίτσι περίπου 11 χρονών. Την άκουσα στο φιλόξενο σπίτι τους στον Αρμενιστή το έτος 1995, και άρα, μετρώντας τις γενιές προς τα πίσω, υπολογίζω ότι η ιστορία αυτή συνέβη στα 1915- 1920.
Εκείνη τη εποχή ακόμα, σε κάποιες μακρινές περιοχές της Ελλάδας, και ιδιαίτερα στα νησιά, οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα έρημα βουνά κατοικούνται από δαίμονες που βγαίνουν τη νύχτα – δαίμονες επικίνδυνους, εκμαυλιστές, άρπαγες, απατεώνες, σκανδαλιστές, όργανα του σατανά.
Γι’ αυτόν τον λόγο, αν έχετε προσέξει, τα χωριά π.χ. της Ικαρίας, είναι κυκλωμένα από διάφορα μικρά ξωκλήσια. Αυτά βρίσκονται πάντα πάνω στα μονοπάτια στις εισόδους/εξόδους των οικισμών και των καλλιεργημένων εκτάσεων γύρω τους, ενώ τα μακρινά χωράφια είχαν κι αυτά το ξωκλήσι τους το οποίο συνήθως βρισκόταν στο κέντρο τους ή σε άλλη περίοπτη θέση κοντά τους.
Ο λόγος της ύπαρξης τους ήταν μαγικο/θρησκευτικός: οι δαίμονες, πλησιάζοντας και βλέποντας τον σταυρό, τρέπονταν σε φυγή κι έτσι τα δόλια νυκτερινά σχέδιά τους εναντίον π.χ. της σοδειάς, των ζώων ή των ανθρώπων, ματαιώνονταν.
Μιλάμε για μια εποχή που οι άνθρωποι πήγαιναν παντού με τα πόδια και συχνά νύχτωναν στις ερημιές, είτε γυρίζοντας από τους αγρούς, είτε επιστρέφοντας από δουλειές ή ταξίδι. Επίσης πολύ συχνά, όταν ήταν να κάνουν κάποια μεγάλη διαδρομή, έφευγαν από τα σπίτια τους αρκετές ώρες πριν χαράξει – βαθιά νύχτα – όταν οι δαίμονες ήταν ακόμα ξαπολυτοί και ασύδοτοι στα βουνά.
Μια τέτοια ώρα, μαύρα μεσάνυχτα, ξεκίνησε η προγιαγιά της Ι.Κ. από το χωριό Μ. της βόρειας Ικαρίας για να πάει στον Άγιο (*) στην άλλη άκρη του νησιού για να προλάβει το δικαστήριο που θα δικαζόταν μια υπόθεσή της. Πολλοί άλλοι από πολλά χωριά θα πήγαιναν εκείνη τη μέρα στην πρωτεύουσα διότι το δικαστήριο, βλέπετε, ήταν περιοδεύον και οι ημερομηνίες των συνεδριάσεων ήταν αποκλειστικές. Όποιος δεν πήγαινε, έχανε τη δίκη, ή έπαιρνε αναβολή, δηλαδή, πάλι έχανε.
Ήταν μια κρύα αλλά ήσυχη νύχτα του Δεκέμβρη. Οι θύελλες της ισημερίας είχαν περάσει ενώ σε λίγες μέρες άρχιζε το 12ήμερο (*) των Χριστουγέννων. Αρκετοί χωριανοί είχαν ξεκινήσει ήδη να πάνε κι αυτοί στο δικαστήριο, κι έτσι η γυναίκα δεν ένιωθε φόβο. Μάλιστα σήκωσε και πήρε μαζί της την κόρη της για παρέα. Ήθελε κιόλας, όπως έλεγε, “να της δείξει τον κόσμο”, δηλαδή, την πρωτεύουσα και το πλήθος απ’ όλα τα μέρη του νησιού, που θα μαζευόταν εκεί για το δικαστήριο.
Μάνα και κόρη πήραν τον δρόμο λοιπόν στο φως της άστρων, κι ανηφόριζαν, όλο ανηφόριζαν για το βουνό. Περνώντας από τις τελευταίες αγροικίες, έκαναν τον σταυρό τους στο εκκλησάκι του Ταξιάρχη – τελευταίο φύλακα της χριστιανικής επικράτειας – και μπήκαν στα βαθορούμανα που έζωναν τις βουνοκορφές. Στην κορυφή ενός λόφου, στάθηκαν μαζί με άλλους στο ξέφωτο, μίλησαν λίγο – ένα μικροσκοπικό αλλά κατάμαυρο συννεφάκι στον ουρανό ήταν κάπως ανησυχητικό – σταυροκοπήθηκαν πάλι και ξαναξεκίνησαν.
Στον δρόμο, άλλοι βαδίζοντας γρήγορα, άλλοι πιο αργά, η αρχική ομάδα διαλύθηκε λίγο-λίγο, κι οι δυο γυναίκες βρέθηκαν να βαδίζουν μοναχές τους. Κανένας λόγος, όμως, ανησυχίας. Μόνο αυτό το μικρό μαύρο συννεφάκι που έμοιαζε κολλημένο στο ίδιο σημείο από πάνω τους, τι σημάδι να ήταν; Ευτυχώς, από τη μεριά της Σάμου, στην ανατολή, το σκοτάδι της νύχτας είχε σπάσει – μόλις αχνόφεγγε μια χαρακιά. Σε δύο ώρες θα ξημέρωνε.
Φτάνοντας στα οροπέδια, κατάκορφα στον Αθέρα, έφεξε τόσο ώστε άρχισαν επιτέλους να βλέπουν λίγο το δρόμο μπροστά τους. Ωστόσο, εκείνη ακριβώς τη στιγμή, το συννεφάκι μεγάλωσε, μεγάλωσε κι άλλο, τα αστέρια χάθηκαν, χάθηκε και το χάραμα, έγινε πίσσα σκοτάδι.
Η πρώτη αστραπή ήταν ξερή. Η δεύτερη όμως έφερε μια μονοκόμματη γερή βροχή – νερό με τους κουβάδες.
Η μάνα, ξέροντας τα κατατόπια, τραβήχτηκε με την κόρη της και κρύφτηκαν κάτω από μια καμάρα – θολωτό βράχο σαν σπηλιά, γνωστό σε όλους τους διαβάτες. Έβλεπαν το νερό απ’ έξω να πέφτει σαν κουρτίνα, τις αστραπές, τους κεραυνούς…
– Μάνα, τι να γίναν οι άλλοι;
– Σε κάποια καμάρα θα είναι κι αυτοί.
– Θα χάσεις το δικαστήριο, μάνα.
– Μόλις κόψει θα ξεκινήσουμε. Δεν θ’ αργήσει.
Πραγματικά, όσο γρήγορα κι άγρια είχε ξεκινήσει η μπόρα, τόσο γρήγορα έκοψε, κι έγινε μια ήσυχη σταθερή βροχή. Μάνα και κόρη ξεμύτισαν από την καμάρα, όμως εκείνη ακριβώς τη στιγμή άκουσαν δυνατό ποδοβολητό. Κάποιος ερχόταν τρέχοντας.
Στο φως της χαραυγής, και πότε-πότε, μιας μακρινής αστραπής, φάνηκε μια σκοτεινή αντρική φιγούρα που πλησιάζει γοργά, βγάζοντας ήχους σαν βογγητά, με το περίγραμμά της να φέγγει με κάτι σαν λαμπερή άχνη που γυάλιζε.
– Ιησούς Χριστός νικά και όλα τα κακά σκορπά!
– Μάνα, τι είναι; Ποιος είναι;
– Δαίμονας! Κρύψου!
Η κόρη όμως δεν υπάκουσε αλλά έμενε να κοιτάζει έκθαμβη τον δαίμονα που ερχόταν καταπάνω τους αχνιστός. Μέσα στο μούχρωμα η μορφή του φαινόταν πια καθαρά. Κράταγε κάτω από τη μασχάλη του ένα πακέτο και ήταν γυμνός – ολόγυμνος!
Η μάνα σκέπασε τα μάτια της κόρης της με τα χέρια της. Πες την προσευχή σου, την διέταξε, και σάωσε. Είναι σίγουρα οξαποδώς, κάτι έχει κλέψει, το πάει στην τρύπα του. Αν δεν μας πάρει χαμπάρι, θα πάει στον αγύριστο, θα φύγουμε κι εμείς, να βρούμε τους άλλους.
– Μάνα, γιατί είναι γυμνός; Γιατί φέγγει έτσι;
– Σάωσε, λέω! Δεν είδες τίποτα. Λέγε την προσευχή σου!
Τέλος πάντων, χάθηκε ο δαίμονας πίσω απ’ τα βράχια, πέρασε λίγη ώρα, κι η μάνα κι η κόρη ξεκίνησαν δειλά-δειλά να περπατούν μέσα στο ψιλόβροχο. Άλλωστε είχε πια σχεδόν ξημερώσει. Έτσι πηγαίνοντας, βρεγμένες, λασπωμένες, τρέμοντας από το κρύο, αλλά κι απ’ τη φρίκη, έφτασαν στ’ Απερίχου κι είδαν από μακριά τα εκκλησάκια των χωριών ίσα κάτω. Εκεί στάθηκαν κι έκαναν τον σταυρό τους κι ήρθε λιγάκι η καρδιά τους στη θέση της. Στο μεταξύ η βροχή σταμάτησε κι ένας λαμπρός πρωινός ήλιος φώτισε το χειμωνιάτικο τοπίο των βουνών και το ήρεμο βαθυγάλανο πέλαγος.
Κι έτσι έφτασαν στον Άγιο – και μάλιστα στην ώρα τους. Στο Διοικητήριο ο κόσμος είχε μαζευτεί και ο γραμματέας διάβαζε τον κατάλογο των υποθέσεων της ημέρας. Όμως τι εμφάνιση ήταν αυτή που είχαν όλοι; Οι πάντες βρεγμένοι ως το κόκκαλο, λασπωμένοι, βρώμικοι, άλλοι σκεπασμένοι με τσουβάλια, άλλοι ξυπόλητοι με τα καλά τους παπούτσια στο χέρι – είχαν βλέπεις φάει όλη τη βροχή στον δρόμο. Κανείς δεν είχε κάνει πίσω, να βρει απάγκιο, να γυρίσει στο σπίτι του. Δεν έμπαινε θέμα να χαθεί μια δικάσιμος! Το περιοδεύον δικαστήριο, εξάλλου, ήταν και ένα σπουδαιότατο κοινωνικό γεγονός. Εκεί μάθαινες όλα τα νέα – “μάθαινες τον κόσμο”.
Εκεί λοιπόν που περίμεναν τη σειρά τους η μάνα κι η κόρη, βλέπουν να βγαίνει από το κτίριο ο πρώτος που δικάστηκε η υπόθεσή του. Ήταν γνωστός τους, γείτονας από το ίδιο χωριό – χαρούμενος διότι, ως φαίνεται, η δίκη του πήγε καλά. Ήταν νέος, μεγαλόσωμος, στιβαρός, και πράγμα πολύ παράξενο, δεδομένων των περιστάσεων, έδειχνε άψογα ντυμένος με το κυριακάτικο κοστούμι του σιδερωμένο και τα παπούτσια του γυαλισμένα, τέλεια, σαν καινούρια.
“Καλημέρα κουμπάρε” του λέει η μάνα. “Ήρθες στον Άγιο αποβραδίς; Εδώ ξημερώθηκες;”
“Όχι δα” λέει αυτός. “Ξεκίνησα κι εγώ σαν κι εσάς – νύχτα ήταν ακόμα. Όμως άργησα λίγο και δεν σας βρήκα στον δρόμο”.
“Και πως και δεν βράχηκες; Κοίτα εμάς, τα χάλια μας…”
“Α, ναι. Που λες, εκεί που περπατούσα κι άρχισε να βρέχει, λέω, πάει το καλό μου κοστούμι, πάνε τα παπούτσια. Κοιτάζω γύρω μου, μόνος μου είμουν, τα βγάζω όλα, τα κάνω πακέτο κι αρχίζω να τρέχω. Τρέχοντας, λέω, θα φτάσω πιο γρήγορα και θα μένω και ζεστός. Έτσι, σου λέω, έπεφτε και έφευγε η βροχή από πάνω μου σαν σύννεφο καθώς έτρεχα. Μόνο που στον ανήφορο, λίγο πριν το διάσελο, εκεί που είναι η καμάρα – την ξέρεις – λαχάνιασα κι άρχισα να κοντανασαίνω. Κι ο ιδρώτας πολύς, πάρα πολύς. Σαν καπνός έβγαινε απ’ το δέρμα μου. Μα που να σταματήσω; Είχα, βλέπεις, φοβηθεί και λιγάκι. Μου είχε φανεί σαν να έφεγγα, ένα πράγμα, σαν να έβγαζα φως (*).
Οι δαίμονες, λέω, θα ΄ναι, με βάζουν σε πειρασμό. Έκανα τον σταυρό μου και συνέχισα. Στα χωριά τ’ Απερίχου έβαλα τα ρούχα μου, στη Λευκάδα έβαλα τα παπούτσια μου, και να ‘μαι!”
– Να χαίρεσαι κουμπάρε, έχεις μυαλό! Αλλά να φοβάσαι τους δαίμονες, δεν το δέχομαι, κοτζάμ άντρας! Αυτά είναι ψέματα που λένε οι κατσικοκλέφτες για να κάνουν τις δουλειές τους με την ησυχία τους τη νύχτα…
Εκείνη τη μέρα στο καφενείο της πρωτεύουσας η εντεκάχρονη τότε γιαγιά της φίλης μου Ι.Κ. ήπιε το πρώτο της κονιάκ. Την ίδια ώρα η μάνα της κοπάνησε μονορούφι ένα τριπλό!
Άγγ. Κ.
(*) Το διάστημα μεταξύ της Γέννησης και των Επιφανείων, όπου πλήθος μεγάλων Χριστιανικών εορτών, θεωρείται επίσης περίοδος μαγείας και θαυμάτων.
(*) Δυσεξήγητο ηλεκτρικό φαινόμενο, όχι όμως σπάνιο σε νύχτες καταιγίδων. Βλέπε, π.χ. “Φωτιές του Αγίου Έλμου”.
Σάββατο, 25 Δεκεμβρίου 2021 Next post : «Νότια Σκέψη» Previous post : «Drapetomania or Paradise invented»
«Εικόνες μιας σύγχρονης λαογραφίας»
Δημοσιεύθηκε: 8 Ιανουαρίου, 2021 Filed under: aegean, Greece, Ikaria, Ικαρία, ικαρία, Personal, Uncategorized | Tags: angelos, artful, facebook, free expression, Greece, Ikaria, χαρά, Αιγαίο Πέλαγος, Ελλάδα, Ικαρία, Ικαρία μου όλα, ελευθερία, playful, post traditional 8 Σχόλιασήμερα θέλω να σας πω για έναν φίλο που τόσο συχνά κοινοποιεί στο φέησμπουκ αναρτήσεις της Ελένης και δικές μου, κι
έτσι μου φαίνεται πως είναι ώρα πια για μια μικρή ανταπόδοση. Δεν ήξερα στην αρχή πως να το κάνω, ώσπου προχτές, σε ξαφνική επίσκεψή στο σπίτι του, διάβασα κάποιες δημόσιες αναρτήσεις στο χρονολόγιο της σελίδας του, και αποφάσισα να τις δημοσιεύσω στο μπλογκ μου.Είναι πρόσφατες, σχεδόν απανωτές, γραμμένες στο διάστημα Νοεμβρίου 2020 – Ιανουαρίου 2021, κι εγώ (to agrimi) από σας τώρα ζητώ να πείτε ποια από αυτές σας άρεσε.
Εκείνη που άρεσε σε μένα, για όσους είναι εξοικειωμένοι με τη δική μας μυθολογία που είναι κι αυτή μικρό κομμάτι της γενικότερης μυθολογίας του νησιού μας, είναι προφανής, γι’ αυτό δεν θα την πω, για να μην σας επηρεάσω.
Ο τίτλος του άρθρου, όπως θα δείτε παρακάτω, είναι δανεισμένος από τη δεύτερη ανάρτηση: «Εικόνες μιας σύγχρονης λαογραφίας». Αυτός ο τίτλος μου φάνηκε πως τις καλύπτει όλες κι ομογενοποιεί την ετεροκλητότητά τους. Δεν είναι άλλο παρά δεκαέξι ρεμβασμοί, αυθόρμητοι, και φαινομενικά εντελώς τυχαίοι. Και όμως, για μένα, ήταν δεκαέξι ανάσες ηρεμίας μέσα στο άγχος και τον ζόφο που περνάμε.
Ευχαριστούμε για όλα Άγγελε – που είσαι αυτός που είσαι
και που δεν έχεις πολλούς followersαλλά μονάχα φίλους – ανάμεσά τους,
χαρούμενη για μια φορά,
κι εγώ.
😊😊
Παρασκευή, 8 Ιανουαρίου 2021 Next post : «Our wild school of girls & newer pics ☺» Previous post : «Drop the top and free the nipples ⭕ ⭕»
Περίπου το 30 π.Χ.
Δημοσιεύθηκε: 30 Μαΐου, 2014 Filed under: aegean, Ikaria, ικαρία, lifestyle, Personal, Uncategorized, wild humor | Tags: Aegean, elections, farming, for-me, freedom, Greece, humor, Ikaria, φυσική καλλιέργεια, Αιγαίο Πέλαγος, ικαρία, μεγάλο μοναστήρι, monastery, my world, poem, poetry, tales, why-ikaria 9 Σχόλια____
.
Εδώ λοιπόν που λέτε είχαμε εκλογές και κυκλοφόρησε κόσμος και αν και δεν δυσαρεστήθηκα με τα αποτελέσματα, δεν την γλύτωσα και μελαγχόλησα όπως πάντα το παθαίνω με την πολλή πολιτικούρα. Ευτυχώς όμως γελάσαμε με το Καριώτικο Παξιμάδι. Μου φαίνεται πως τελικά, καλά το λένε, η τρέλα μας είναι που μας σώζει. 🙂
Αν όμως εσύ θέλεις κάτι τι πιο σοβαρό, πήγαινε διάβασε τον Μακριδάκη, τον γείτονα απ’ τη Χίο, ένα κείμενο της αλληνής μέρας των εκλογών, που δίνει το γενικό πλαίσιο, και που μια αποστροφή του την λάτρεψα.
⭐ ⭐ ⭐
«Όσο το καταναλωτικό σύστημα θα πνέει τα λοίσθια λόγω αδυναμίας πλέον του οικοσυστήματος να το υποστηρίζει, τόσο θα αυξάνεται ο εθνικισμός και τόσο θα καλπάζει ο κανιβαλισμός μεταξύ των ανθρώπων.»
.
Βασικά δεν έχω τίποτα άλλο να πω αλλά για να μην τελειώσει εδώ η καταχώρηση, ας αντιγράψω ένα ποίημα που βρήκα, του Μιχάλη Κατσαρού από τη συλλογή «Ενδύματα», άλλο ένα απ’ τα βιβλία που βουτάω κάθε τόσο απ’ την Ελένη και που αυτός ο ποιητής είναι απ’ τους αγαπημένους της. Γενικά βρίσκω πολύ απελευθερωτικό το γράψιμό του, αλλά και ειδικά γι’ αυτό το ποίημα, το ξέρετε καλά, μ’ αρέσει η κουνημένη καλογερίστικη ατμόσφαιρα και γύρω-γύρω να ‘ναι πλάτανοι, βουνά και περιβόλια.
____
Περίπου το 30 π.Χ.
ҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖ
Χάιντα αριστερού Μητροπόλεως
Ευαγγελίστριας ψάλτου -και αναλόγια
Μονών ερημητηρίων ειδημόνων.
περιστροφικόν
το άλλο όπου
με προδοσία αιώνος
σαν χθες ήτο όπου έψαλον
σαν χθες όπου ποιμένες ευαγγελίζοντο.
Ǒ κυνηγός ήρθε είδεν τα σκάγια του όπλου
τσάγκρα ή δικάνου
έβγαλε τη σούμα μπαρουτιού
και έριψεν επί του πτηνού.
.
Й ψαλμωδία διεκόπη
ο Φλαράκης φώναζε
ο Γεώργιος εξαπλούτο
ο Φώτιος εβάφετο στη συκομωρέα
ως ινδιάνος πλέον τριγυρίζει
αι κόραι έραπτον
κι ο Μιχαήλ έπαιζε με πηλούς
δέντρα εικόνες εμμανουάλια.
.
Ŧο περιλάλητον ντρες του 95
είχαν φύγει-ετερμάτισεν
μεταφραζόμενον ένδυμα.
.
Ŧο περιλάλητον εκ βαθέως όρθρου
της Ελένης προδοσία
ερίπτετο εις νέαν μάχην.
.
Ŧον Ιωάννην εφώναζον
τον στίβοντα ενδύματα ανάποδα
και βολτάροντα εις πλατάνους.
.
Й ψαλμωδία ξανάρχισεν
κόντευαν τα χαράματα
το ρυάκιον έτρεχεν εκεί
όπου ο Ευστάθιος γυμνός
ως Αδάμ
ελούζετο.
.
Қαι ελάβαμεν γράμμα εξ Αθηνών
«Αγαπημένη μου θεία είμεθα
καλά το αυτό επιθυμούμεν δι’ υμάς.
Σοφία».
.
Қ άποιος προσπαθούσε να καταλάβει.
.
Μιχάλη Κατσαρού,
ποιητική συλλογή «Ενδύματα» (1977)
ҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖҖ
Έμπρακτη Θέση και Άποψη
Δημοσιεύθηκε: 21 Μαΐου, 2014 Filed under: aegean, Ikaria, ικαρία, lifestyle | Tags: action shots, activism, Aegean, artful, dance, direct approach, for nature in nature, free expression, Greece, Green bubble, Ikaria, Αιγαίο Πέλαγος, Ικαριώτικος χορός, ικαρία, ξεθέωμα, OPS Ikarias, out-to-mountain-top, people in landscape, photography, playful, real threats, spiral-dance 2 Σχόλια
-
Με συγκινούν αυτά, γι’ αυτό, μετά την Ελένη, σας παρουσιάζω κι εγώ (to agrimi) την αυτοσχέδια περφόρμανς χορού και ελεύθερης έκφρασης που οργάνωσε ο Ορειβατικός Πεζοπορικός Σύλλογος Ικαρίας στις 22 του Απρίλη, Ημέρα της Γης, για την υπεράσπιση της ακεραιότητας και της άγριας ομορφιάς του τοπίου της κορυφογραμμής του νησιού ενάντια στους μπάχαλους κερδοσκόπους.
-
Έτσι, γιατί, όπως το γράφει στο μπλογκ της πηγής:
.
«Όχι, αγαπητοί φίλοι, τα βουνά μας δεν είναι «χαμηλής πολιτιστικής και τουριστικής αξίας» όπως συχνά λέγεται σαν δικαιολογία απ’ όσους επιδιώκουν να τα καταστρέψουν με σκοπό το κέρδος. Αυτά τα βουνά είναι πολύτιμοι ελεύθεροι χώροι με άγρια ομορφιά και ανοιχτούς ορίζοντες. Εκτός ότι μας αρέσουν και τα περπατάμε, τα χρειαζόμαστε και για να χορεύουμε!»
.
Καλά όλα αυτά, ελπίζοντας μόνο, αδέλφια, να μην χρειαστεί να χορέψουμε μπροστά στις μπουλντόζες…
.
Μην κλαίτε! Δεν είναι ξερόβραχος!
Δημοσιεύθηκε: 6 Μαρτίου, 2012 Filed under: aegean, Greece, Ikaria, Ικαρία, ικαρία, Uncategorized | Tags: Aegean, Greece, history, human resources, Ikaria, φόβος, Αιγαίο Πέλαγος, Εμφύλιος Πόλεμος, εξόριστοι, εξορία, ικαρία, political exiles, political history, politics, red island, trilogy 8 Σχόλια.
Μια ιστορία για τον φόβο
(for an English version click here)
.
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Τον Απρίλιο του 1947, ενώ η σύγκρουση μεταξύ εθνικιστών και των κομμουνιστών στα βουνά της βόρειας Ελλάδας είχε εξελιχτεί σε σκληρό εμφύλιο πόλεμο που φαινόταν ότι θα διαρκούσε πολύ, η εθνικιστική κυβέρνηση της Αθήνας, θέλοντας να εμποδίσει την ανάπτυξη κινημάτων στις πόλεις, διέταξε τη σύλληψη χιλιάδων υποστηρικτών της Αριστεράς και τη μεταφορά τους σε απομονωμένα, δυσπρόσιτα νησιά του Αιγαίου.
Συλλήψεις και εκτοπισμοί γίνονταν και στο προηγούμενο διάστημα, όμως αυτήν τη φορά η επιχείρηση εκτελέστηκε μαζικά. Μια νύχτα εκείνης της άνοιξης η αστυνομία άρπαξε μέσα από τα σπίτια τους πολλές εκατοντάδες πολίτες της εργατικής και της μεσαίας τάξης. Πολλοί χωρίς αποσκευές, άλλοι ακόμα με τις πυτζάμες, σωριάστηκαν σε φορτηγά και οδηγήθηκαν στον Πειραιά όπου τους περίμεναν πλοία έτοιμα να σαλπάρουν.
Ένας από αυτούς ήταν ο θείος μου.
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Ανεβαίνοντας τη σκάλα του καραβιού ρώτησε ένα ναύτη
– Που πάει το πλοίο;
– Δε θα το ξέρεις το μέρος. Πάμε Ικαρία.
Ο καλός θείος, σαν παλιός πρόσφυγας που ήταν, γνώριζε αρκετά ώστε να μην αφήσει να του φύγει κουβέντα. Έψαξε και βρήκε αμέσως ένα ήσυχο μέρος στο κατάστρωμα, έβγαλε απ’ τη τσέπη του και πέταξε στη θάλασσα τη ταυτότητά του. Ήταν προπολεμική κι έγραφε τόπο διαμονής “Ικαρία”. Ξέροντας ότι ποτέ δεν εξόριζαν κάποιον στην ίδια του την πατρίδα, ήταν βέβαιος ότι αν τον ανακάλυπταν θα τον μετέφεραν αμέσως σε πλοίο για άλλο νησί.
Μόλις που πρόλαβε. Σε λίγο ήρθαν για έλεγχο οι χωροφύλακες που θα συνόδευαν τους κρατούμενους.
– Που είναι η ταυτότητά σου;
– Δεν πρόλαβα να την πάρω μαζί μου.
– Πως σε λένε;
– Αγγελίδη, απάντησε σκαρώνοντας επιτόπου επίθετο από το μικρό όνομα της μητέρας του.
– Από που είσαι;
– Από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας.
– Α, Τουρκόσπορε, βρωμοπρόσφυγα! Κάτσε φρόνιμα μη σε πετάξουμε στη θάλασσα! είπαν κι έφυγαν.
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Σ’ εκείνο το καράβι, ο θείος πρέπει να ήταν ο μόνος χαρούμενος επιβάτης. Θα ξανάβλεπε τη Νικαριά μετά από πολλά χρόνια που οι επικοινωνίες είχαν διακοπεί. Μόνο όταν πάτησε το πόδι του στο νησί κατάλαβε ότι υπήρχε ένα μικρό πρόβλημα. Όταν ζούσε εκεί αλλά κι αργότερα που πήγαινε σαν επισκέπτης, ήταν πολύ κοινωνικός και γλεντζές, πολύ δημοφιλής σε άντρες και γυναίκες. Τώρα λοιπόν οι παλιοί φίλοι τον αναγνώριζαν ανάμεσα στους εξόριστους και, χωρίς να δίνουν καμία σημασία στους χωροφύλακες και στο οφθαλμοφανές γεγονός ότι ο θείος ήταν αιχμάλωτος, τον χαιρετούσαν μεγαλόφωνα και θερμά
– Ε, εδώ είσαι; Καλωσόρισες! Τι κάνεις; Τι χαμπάρια;
Όταν γινόταν αυτό, ο καημένος ο θείος γύριζε το κεφάλι και παρίστανε ότι δεν μιλούσαν σ’ εκείνον. Μόνο στον καλύτερο φίλο του που επέμενε, είπε
– Σε παρακαλώ, σταμάτα να με φωνάζεις. Με περνάς για κάποιον άλλο. Εμένα με λένε Αγγελίδη.
Ο φίλος που, εννοείται, γνώριζε το μικρό όνομα της μητέρας του θείου, μπήκε επιτέλους στο νόημα. Του είπε τότε με δυνατή φωνή (για ν’ ακούνε κι οι χωροφύλακες)
– Ω με συγχωρείς. Ήμαστε πολύ μοναχικά εδώ. Ήταν πόλεμος και πεθυμήσαμε πολύ τους παλιούς φίλους. Όταν βλέπουμε ξένους, καμιά φορά τους περνάμε για ‘κείνους. Με συγχωρείς”.
Κι έτρεξε να πει και στους άλλους το μυστικό. Ο φίλος τους ήταν εξόριστος, έκρυβε το όνομά του κι έπρεπε να κάνουν πως δεν τον ξέρουν.
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Ο θείος πέρασε καλά στην Ικαρία γιατί είχε μια ξεκάθαρη αποστολή. Επειδή γνώριζε πρόσωπα και πράγματα, έγινε ο κρυφός σύνδεσμος ανάμεσα στους συντρόφους του και στους Καριώτες. Απολαμβάνοντας την εμπιστοσύνη και των δύο πλευρών, μεσολαβούσε ώστε να λύνονται πολλά πρακτικά ζητήματα. Αλλά το κυριότερο που έκανε ήταν ότι βοήθησε τόσο τους εξόριστους, όσο και τους Καριώτες στο θέμα του φόβου. Τους μεν πρώτους να ξεπεράσουν τον φόβο για την αβέβαιη μοίρα τους, δίνοντάς τους να καταλάβουν ότι η Ικαρία είναι ένα μεγάλο κατοικημένο νησί όπου οι άνθρωποι τους βλέπουν με συμπάθεια, και ότι γι’ αυτόν το λόγο θα ήταν πολύ δύσκολο για τις αρχές να προβούν σε ομαδικές εκτελέσεις και βασανιστήρια. Τους δε δεύτερους, να αντισταθούν στην προπαγάνδα ότι οι εξόριστοι ήταν “μιάσματα” -“τέρατα που αρπάζουν μωρά και τα τρώνε”.
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Πίσω στον χρόνο, πίσω στον Πειραιά…
Την ώρα που οι εξόριστοι επιβιβάζονταν στα βαπόρια, πλήθος από οικογένειες μαζεύονταν στις αποβάθρες.
– Που τους πάτε; Που πάτε τους άντρες μας; φώναζαν κι έκλαιγαν.
Αντί για απάντηση οι αστυνομικοί παρατάχτηκαν και σήκωσαν τα όπλα τους. Το πλήθος σώπασε.
Ακούστηκε το πρώτο σφύριγμα για αναχώρηση. Κάποιοι καθυστερημένοι ναύτες προσπαθούσαν με κόπο να διασχίσουν το πλήθος για να φτάσουν στα πλοία. Οι γυναίκες τους τραβούσαν από τα σακάκια, έπεφταν πάνω τους και τους ρωτούσαν
– Που πάει το καράβι σου; Που πάτε;
– Σ’ ένα νησί εκεί πέρα. Στην Ικαρία, είπε ένας κι έτρεξε στο καράβι του.
Η είδηση διαδόθηκε σαν τη φωτιά στα ξερά χόρτα.
– Που είναι η Ικαρία; Τι είναι η Ικαρία;”
(Εδώ ο αναγνώστης πρέπει να γνωρίζει ότι την εποχή εκείνη τα μικρότερα νησιά του Αιγαίου ήταν σχεδόν άγνωστα στον πολύ κόσμο. Τα Δωδεκάνησα μόλις είχαν ενωθεί με την Ελλάδα, κι ενώ ίσως πολλοί ήξεραν τη Λέσβο, τη Χίο ή τη Σάμο, ωστόσο νησιά όπως η Λήμνος, ο Άγιος Ευστράτιος, η Αμοργός, η Φολέγανδρος, η Ικαρία, για το συλλογικό συνειδητό, όπως θα λέγαμε σήμερα, απλά “δεν υπήρχαν”.)
– Ποιος έχει ακουστά αυτό το μέρος. Θα ‘ναι κανένας βράχος, κάποιος είπε.
– Σίγουρα κάνας βράχος καταμεσής στο πέλαγος, συμπλήρωσε άλλος.
Όσοι ήταν γύρω τους και τους άκουσαν, ανατρίχιασαν. Δεν είχαν περάσει πολλά χρόνια απ’ τον πόλεμο κι όλοι θυμόνταν τις θηριωδίες των Γερμανών στη διάρκεια της κατοχής. Και τώρα πάλι όπως και τότε ίδια ήταν η βιαιότητα των συλλήψεων, ίδιος ο τρόμος, ίδια κι η αδικία κι ο παραλογισμός. Ήταν ζήτημα δευτερολέπτων για τις πιο ηλικιωμένες γυναίκες, μανάδες, να κάνουν τον συσχετισμό.
– Θα πετάξουν τα παιδιά μας σ’ ένα ξερόβραχο και θα τα παρατήσουν! Και καθώς είναι πολλοί και ο βράχος θα είναι μικρός, δεν θα έχουν χώρο να σταθούν. Θα σπρώχνονται, θα κουράζονται, θα πέφτουν ένας-ένας στη θάλασσα και θα πνίγονται!
Τα νέα αυτή τη φορά κυκλοφόρησαν ακόμα πιο γρήγορα. Οι γυναίκες βαριαναστέναξαν και άρχισαν να ουρλιάζουν
– Όχι! Όχι! Κατεβάστε τους! Φέρτε τους πίσω!
Κάποιες λιποθύμησαν ενώ οι πιο τολμηρές έκαναν μερικά βήματα προς τους αστυνομικούς (1).
Και τότε ξαφνικά ακούστηκε μια δυνατή γυναικεία φωνή:
– Μην κλαίτε! Δεν είναι ξερόβραχος!
Ήταν μια Καριωτίνα. Είχε κατέβει στο λιμάνι μήπως δει γνωστά πρόσωπα πάνω στα καράβια, μήπως μπορέσει να τους χαιρετίσει. Κι ενώ έψαχνε με τα μάτια τα καταστρώματα, μια γνωστή της πιο δίπλα, μεγαλύτερή της γυναίκα, αρπάχτηκε πάνω της φωνάζοντας
– Θα τους πνίξουν! Θα τους αφήσουν στην Ικαρία που είναι μια ξέρα και θα πνιγούν!
Τα ΄χασε όταν κατάλαβε τι τρομερή φήμη είχε κυκλοφορήσει στο πλήθος. Ξεπερνώντας όμως την έκπληξή της, όρμησε τότε και, γυρίζοντας ανάμεσα στις γυναίκες, τους έλεγε
– Ακούστε με! Στην Ικαρία ζει ο πατέρας μου! Κι εγώ εκεί μεγάλωσα και πήγα σχολείο! Είναι ένα μεγάλο νησί με πολύ κόσμο. Ησυχάστε κι ελάτε να σας εξηγήσω.
Η Καριωτίνα ήταν μια ψηλή γυναίκα με ξανθά μαλλιά και σοβαρό πρόσωπο. Όμως τα μάτια της ήταν καλοσυνάτα και κάπου στο βάθος παιχνίδιζε μέσα τους ένα χαμόγελο. Ήταν μοδίστρα. Στη διάρκεια της κατοχής είχε πάρει μέρος στην αντίσταση. Ήταν μια γυναίκα που ήξερε να μιλάει στον κόσμο.
– Η Ικαρία είναι ένα μεγάλο πράσινο νησί με πολλά νερά και χωράφια και σπίτια, άρχισε. Έχει πολλά χωριά, μικρά και μεγάλα, και καλούς φιλόξενους ανθρώπους. Έχει βουνά και ποτάμια και πολλά δέντρα. Δεν ξέρω τον λόγο πάντως σας λέω, αποκλείεται να στέλνουν εκεί τους ανθρώπους μας για να βασανιστούν. Και βέβαια, Θεός φυλάξει, δεν θα πέσουν στη θάλασσα. Ίσα-ίσα που λέω, νέοι άνθρωποι είναι κι αγωνιστές, μια χαρά θα τα πάνε. Και σπίτια θα βρουν να μείνουν κι ο κόσμος εκεί θα τους βοηθήσει.
Με ανακούφιση άκουγαν τα λόγια της οι γυναίκες κι ησύχαζαν. Άρχισαν δειλά-δειλά να ρωτάνε
– Έχει Ταχυδρομείο; Κάθε πότε έχει βαπόρι; Πόσο μακριά είναι; Πως να στείλουμε χρήματα, ρούχα και τρόφιμα;
Το πλήθος ήταν ήσυχο τώρα. Τα καράβια σφύριξαν και σήκωσαν άγκυρα. Γύρισαν τις πλώρες και σάλπαραν για το Αιγαίο που, ανυποψίαστο για το δράμα, λαμπύριζε ολόφωτο στ’ ανοιχτά. Άσπρα μαντίλια ανέμισαν στον αέρα:
– Στο καλό! Στο καλό! Να γυρίσετε γρήγορα!
Η μάχη της αξιοπρέπειας είχε κερδηθεί. Ο τρόμος και το χάος είχαν νικηθεί.
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Στην Ικαρία τώρα οι εξόριστοι, όπως είχε προβλέψει η Καριωτίνα στο λιμάνι, έδωσαν τις μάχες τους, οργανώθηκαν κι η ζωή τους τακτοποιήθηκε σύντομα. Δεν υπήρχαν φυλακές ούτε συρματοπλέγματα. Ήταν μόνο εξορία. Εξορία όμως που, καθώς έφθαναν συνεχώς κι άλλα καράβια, φάνηκε πως ήταν σε έκταση τέτοια που πρώτη φορά καταγραφόταν στα χρονικά. Τελικά, το νησί γέμισε εξόριστους. Μόνο και μόνο λόγω του μεγάλου αριθμού τους, δεν γινόταν παρά οι συνθήκες να είναι σχετικά ήπιες. Κι εκείνοι, παρά τα καψόνια, τις στερήσεις και τις ταλαιπωρίες, ζούσαν σε καθεστώς ημι-ελευθερίας. Όπως έλεγε ο θείος μου
“Δεν ήμασταν φυλακισμένοι και δεν ονομάζαμε τους εαυτούς μας εξόριστους. Αυτό θα ήταν υποτιμητικό. Δεν ήμασταν απόβλητοι. Θεωρούσαμε τους εαυτούς μας μαχητές της δημοκρατίας κι έτσι λέγαμε πως ήμασταν όμηροι. Κι έτσι περνούσαμε τις δυσκολίες με κέφι και ψηλό ηθικό.”
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Μετά το τέλος του εμφύλιου πολέμου ο θείος μου κι οι άλλοι “όμηροι” γύρισαν και δουλεύοντας σκληρά ξανασήκωσαν σιγά-σιγά την Ελλάδα μέσα από τα ερείπια. Στην Ικαρία είχαν κάνει καλές δοκιμές. Εκεί ο φοιτητής της ιατρικής φρόντισε τους πρώτους ασθενείς του, ο μουσικός έγραψε τα πρώτα κομμάτια του, ο ζωγράφος ζωγράφισε τα πρώτα έργα του. Εκεί οι μελλοντικοί μηχανικοί κι αρχιτέκτονες επισκεύασαν σπίτια, πηγάδια και στέρνες, λιθόστρωτα μονοπάτια και νερόμυλους. Κατοπινοί σπουδαίοι τεχνίτες έφτιαξαν πράγματα χωρίς εργαλεία, δημοσιογράφοι έστησαν εφημερίδες γραμμένες στο χαρτί του μπακάλη, πολιτικοί δοκίμασαν την ευφράδεια τους μιλώντας στα πουλιά, φιλόσοφοι δημοσίευσαν τα πρώτα τους δοκίμια στα σύννεφα.
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Όλα αυτά σε μένα πάντα θύμιζαν λίγο τα θαυμαστά κατορθώματα των ναυαγών στη “Μυστηριώδη Νήσο” του Ιουλίου Βερν. Τελικά, στην όμορφη γη δεν υπάρχουν ξερόβραχοι. Μόνο κάποια μέρη που ξεράθηκαν γιατί η άγνοια κι ο φόβος έκαναν τους ανθρώπους να σκύψουν το κεφάλι και να παραιτηθούν.
* στη μνήμη του Σ. (για τα παιχνίδια και το σπίτι)
* στη μνήμη της Φ. (για το σπίτι και τις ιστορίες)
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Σημειώσεις:
(1) Απορεί κανείς σήμερα πως οι γυναίκες έβαλαν με το μυαλό τους τέτοιο φρικτό τέλος για τους δικούς τους. Και όμως, τόσο η ιστορία όσο και η λαϊκή παράδοση έχουν καταγράψει ανάλογα περιστατικά. Παράδειγμα, το γνωστό Επτανησιακό τραγούδι της εποχής της Αγγλοκρατίας “Σ’ ένα παπόρο μέσα”. Πολλοί αιχμάλωτοι δεν έφταναν στην κρεμάλα. Στη διάρκεια του ταξιδιού τους πετούσαν στη θάλασσα.
Αναφορές:
α) Σύντομη περιεκτική ιστορία του Εμφυλίου στην Ελληνική Wikipedia.
β) Το “Εμφύλιος Πόλεμος: μια τραγωδία για όλους τους Έλληνες” στον ιστότοπο του Μουσείου Δημοκρατίας στον Άη Στράτη, ειδικά την ενότητα “1944: Απελευθέρωση και νέες πολιτικές συγκρούσεις” όπου πολλές φωτογραφίες και ντοκουμέντα από οικογενειακά αρχεία παλαιών εξορίστων.
γ) Από το ιστολόγιο “Κόκκινος Φάκελος” την καταχώρηση “Τόποι Εξορίας – Ικαρία” όπου εκτενής περιγραφή των συνθηκών της εξορίας με μαρτυρίες και ντοκουμέντα.
δ) Το αρχείο του εξόριστου στην Ικαρία επαγγελματία φωτογράφου Στέλιου Κασιμάτη “Με φόντο τα πλοία της εξορίας” στη σελίδα της Πολιτιστικής Εταιρείας “Φωτογραφίζοντας”.
Ευχαριστώ την Ελένη που είχε την έμπνευση να ανεβάσει στο μπλογκ της το Special Edition 1947. όπου είδα τη φωτογραφία του θείου μου και ξύπνησαν μέσα μου αυτές οι παλιές ιστορίες.
Και βέβαια ευχαριστώ τη Νανά (to agrimi) ιδιοκτήτρια του παρόντος ιστολόγιου για την φιλοξενία.
ººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
Συμπληρωματικά: 1) η ανάρτησή μου στο φέησμπουκ όταν έγραψα αυτό το κείμενο, και 2) φωτογραφικό ντοκουμέντο από την υπέροχη θεατρική παράσταση «Θα σου πω μια ιστορία που τη λένε… Ικαρία» με μονόπρακτα βασισμένα σε ιστορίες από το νησί, όπου το συγκεκριμένο κείμενο θεατροποιήθηκε και παίχτηκε στο φινάλε.
Πως γεννιούνται οι πέτρες
Δημοσιεύθηκε: 25 Ιουνίου, 2010 Filed under: Ikaria, ικαρία, trekking | Tags: Aegean, Aegean Sea, gneiss, Greece, Ikaria, περιβάλλον, Αιγαίο Πέλαγος, Μεταμόρφωση, Μεταμορφωμένα πετρώματα, ικαρία, Metamorphic rocks, Metamorphism, no technical problem, rocks 3 Σχόλια
Μήπως ξέρετε σε ποιό είδος πετρώματος που αφθονεί στην Ικαρία, οφείλεται η πλούσια βλάστηση του νησιού;
Το παρακάτω είναι περίληψη της διδακτορικής διατριβής του Γιάννη Ηλιόπουλου στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πάτρας. Ένα απίστευτο «πετρώδες» κείμενο με «σκληρούς» πανδύσκολους όρους. Πιο δύσκολους όρους σε κείμενο ίσως δεν έχω διαβάσει, όμως το βρήκα πολύ προκλητικό, σχεδόν διεγερτικό, και προσπάθησα να το καταλάβω. Τις ξέρω άλλωστε αυτές τις πέτρες. Ασφαλώς και δύσκολα θα γεννήθηκαν και με δύσκολους όρους θα περίγραφε ένας ειδικός τη γέννησή τους. Αντιγράφω από τη Νέμερτη κι εσείς διαβάστε. Για να φαίνονται «οι άγριες» δύσκολες λέξεις και να μη σκουντουφλάτε πάνω τους απροετοίμαστοι, φρόντισα να τις επισημάνω.
Έτοιμοι; Πάμε! 
Τίτλος: Πετρογένεση των μεταμορφωμένων πετρωμάτων της νήσου Ικαρίας
(Petrogenesis οf the metamorphic rocks οf Ikaria Island, Aegean Sea, Greece)
Συγγραφέας: Ηλιόπουλος, Ιωάννης
Ημερομηνία Έκδοσης: 2006-01-12
Η Ικαρία βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Αττικο-Κυκλαδικής Μάζας, πολύ κοντά στην προς τα ανατολικά της συνέχιση, δηλ. τη Μάζα του Μεντερές. Διακρίνονται τρεις τεκτονικές/λιθοστρωματογραφικές ενότητες (Κτενάς 1969, Παπανικολάου 1978) που ξεκινώντας από τα κατώτερα μέλη προς τα ανώτερα είναι: α) η ενότητα Ικαρίας, β) η ενότητα Μεσαριάς, και γ) η ενότητα Κεφάλας. Καταγράφονται δύο γρανιτικά σώματα τα οποία διεισδύουν στην ενότητα Ικαρίας. Το μεγαλύτερο από αυτά είναι I-τύπου και καταλαμβάνει όλο το δυτικό τμήμα του νησιού, ενώ το δεύτερο είναι αρκετά μικρότερο με χαρακτηριστικά S-τύπου και εμφανίζεται κοντά στον οικισμό Ξυλοσύρτης (ΝΑ Ικαρία). Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν να αποκωδικοποιήσει τη μεταμορφική ιστορία των ενοτήτων αυτών και να εκτιμήσει τις μεταμορφικές συνθήκες σχηματισμού τους. Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε είχε δύο σκέλη, ένα με χαρακτήρα επαγωγικό και ένα με το χαρακτήρα της μοντελοποίησης. Η επαγωγική προσέγγιση συμπεριλαμβάνει κατά πρώτον την έρευνα πεδίου (χαρτογράφηση και δειγματοληψία περισσότερων των 600 δειγμάτων) και την πετρογραφική παρατήρηση σε πολωτικό μικροσκόπιο, και κατά δεύτερο, τη χρησιμοποίηση τεχνικών όπως περιθλασιμετρία και φθορισιμετρία ακτίνων Χ, μικροανάλυση και ηλεκτρονική μικροσκοπία. Η προσέγγιση μέσω μοντελοποίησης είχε ως σκοπό: α) τη διερεύνηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η κατασκευή και χρήση ισοχημικών τομών P/T διαγραμμάτων φάσεων (pseudosections) και η δυναμική τους ως πετρολογικού εργαλείου, και β) η μοντελοποίηση των μεταπηλιτικών παραγενέσεων της κύριας τεκτονομεταμορφικής ενότητας της Ικαρίας (Ενότητα Ικαρίας). Η ενότητα Ικαρίας υποδιαιρείται στις ακόλουθες υποενότητες, ξεκινώντας από τη βάση: α)το Μάρμαρο Νίκαρη, β) την ακολουθία των Γνευσίων Πλαγιάς στην οποία απαντώνται μεταπηλίτες (σχιστόλιθοι και γνεύσιοι) με ενδιαστρώσεις και φακούς αμφιβολιτών, ασβεστοπυριτικά πετρώματα και χαλαζίτες, γ) το Μάρμαρο Πούντας που αποτελείται από ασβεστιτικά και δολομιτικά μάρμαρα με σπάνιους μεταβωξιτικούς φακούς, και δ) ο σχηματισμός Πετροπουλίου στον οποίο συμμετέχουν μεταπηλίτες πλούσιοι σε χλωρίτη, αμφιβολίτες, ασβεστοπυριτικά πετρώματα και μάρμαρα. Τα Ι- και S-τύπου γρανιτικά σώματα διεισδύουν στην ενότητα Ικαρίας κατά το κάτω Μειόκαινο, προκαλώντας τοπικά ανακρυστάλλωση λόγω θερμικής μεταμόρφωσης και δημιουργία τυπικών ορυκτών αυτού του είδους μεταμόρφωσης, όπως: ανδαλουσίτη, κορδιερίτη, σιλλιμανίτη (στα μεταπηλιτικά δείγματα), σκαπόλιθο, κλινοζωϊσίτη (στα ασβεστοπυριτικής σύστασης πετρώματα), και πυρόξενο, γρανάτη (στα μεταβασικά πετρώματα). Η ενότητα Μεσαριάς επωθείται επί της ενότητας Ικαρίας, και αποτελείται από μάρμαρα, πλούσιους σε γραφίτη ασβεστιτικούς σχιστόλιθους και φυλλίτες και σπάνιους πρασινοσχιστόλιθους. Η ανώτερη λιθοστρωματογραφική ενότητα της Κεφάλας, είναι ένα τεκτονικό ράκος καλύμματος και συνίσταται από μάρμαρα/κρυσταλλικό ασβεστόλιθο άνω Τριαδικής ηλικίας στα οποία διεισδύει ένα διοριτικής σύστασης πλουτώνιο σώμα, που προκαλεί τοπική άλω θερμικής μεταμόρφωσης με αποτελέσματα ανάλογα αυτών που παρατηρήθηκαν στις γρανιτικές διεισδύσεις. Η γεωχημική μελέτη σε επιλεγμένα αντιπροσωπευτικά δείγματα όλων των ενοτήτων προσδιόρισε το θολεϊτικό τύπου MORB χαρακτήρα των μεταβασικών πετρωμάτων, ενώ επιβεβαίωσε τον «πάρα» χαρακτήρα των ήδη χαρακτηρισμένων μέσω τη πετρογραφικής εξέτασης ως μεταϊζηματογενών πετρωμάτων, και επιπλέον πρότεινε ως πιθανό πρωτόλιθό τους τον πετρογραφικό τύπο των σχιστών αργίλων. Μέσω της ορυκτοχημείας προέκυψαν στοιχεία που υποδεικνύουν ότι οι μεταμορφικές συνθήκες τις οποίες έχουν υποστεί τα πετρώματα της ενότητας Ικαρίας κυμαίνονται μεταξύ της πρασινοσχιστολιθικής και της μέσης έως υψηλής αμφιβολιτικής φάσης, ενώ η ενότητα Μεσαριάς δεν πρέπει να έχει υποστεί συνθήκες ανώτερες εκείνων που χαρακτηρίζουν την πρασινοσχιστολιθική φάση. Ο συνδυασμός της πετρογραφικής παρατήρησης και της ορυκτοχημείας επέτρεψε να αναγνωρισθούν ορυκτές φάσεις οι οποίες για πρώτη φορά αναγνωρίστηκαν στην Ικαρία, όπως για παράδειγμα τα ορυκτά: ανδαλουσίτης, κορδιερίτης, σιλλιμανίτης, σκαπόλιθος, γιαροσίτης, αλλοκλασίτης/γκερσντορφίτης, οσμιρίδιο και συνχυσίτης. Ωστόσο ακόμη πιο σπάνιες ήταν οι ορυκτές φάσεις που αναγνωρίστηκαν στον Μn-ούχο λιθοτύπο «Ικαρίτη»: σπεσσαρτίνης με σημαντικές ποσότητες μπλιθιτικού συστατικού (πλούσιο σε Mn3+), τεφροΐτη (Mn-ούχος ολιβίνης), κελσιανός και κυμρίτης (βαριούχοι άστριοι), ροδονίτης, βραουνίτης, γιακομπσίτης, πυροφανίτης (Mn-ούχος σπινέλιος). Στον ίδιο λιθολογικό τύπο αναγνωρίστηκε επίσης και μαγγανοκουμινγκτονίτης («τιροδίτης«) ο οποίος συνυπήρχε με Ca-ούχο αμφίβολο, συνύπαρξη που μόνο σπάνια έχει αναφερθεί στην διεθνή βιβλιογραφία, και αποτελεί πιθανά την πρώτη αναφορά του ορυκτού αυτού από τον ελλαδικό χώρο. Οι γεωθερμοβαρομετρικές εκτιμήσεις βασίστηκαν σε σημαντικό αριθμό γεωθερμοβαρομέτρων, χρησιμοποιώντας παλαιότερες αλλά και τις πιο πρόσφατες ρυθμίσεις τους. Οι συνθήκες P/T που προσδιορίστηκαν για την Ενότητα Ικαρίας, κυμαίνονται μεταξύ 441-623o C και 5.1-7.9 kbar, με τα ανώτερα μέλη της (δηλ. το σχημ/σμό Πετροπουλίου και τους μεταπηλίτες της ακολουθίας των Γνευσίων Πλαγιάς χωρίς γρανάτη και αλουμινοπυριτική φάση), να εμφανίζουν τους χαμηλότερους βαθμούς μεταμόρφωσης (ανώτερη πρασινοσχιστολιθική ως κατώτερη αμφιβολιτική) και τα κατώτερα μέλη της (δηλ. ακολουθία Γνευσίων Πλαγιάς) να προσεγγίζουν ως και την ανώτερη αμφιβολιτική φάση. Οι υψηλότερες πιέσεις (9.5-11.9) και οι χαμηλότερες θερμοκρασίες (~320-340o C) στην Ικαρία, καταγράφηκαν στους φυλλίτες της ενότητας Μεσαριάς. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής ήταν οι μεταβωξιτικές εμφανίσεις καθώς και ο μεταμαγγανιούχος λιθοτύπος γνωστός ως «Ικαρίτης» (κατά Κτενά, 1969), ο οποίος εμφανίζεται σε κοντινή σχετικά απόσταση (<500m) από τον διεισδύοντα γρανίτη του Ξυλοσύρτη. Τα μεταβωξιτικά πετρώματα της Ικαρίας ταξινομούνται πετρογραφικά ως σμύριδα, τα δε γεωχημικά τους χαρακτηριστικά δείχνουν γενετική συσχέτιση με τις βωξιτικές αποθέσεις Ιουρασικής ηλικίας που παρατηρούνται αρκετά δυτικότερα, στον ηπειρωτικό ελληνικό χώρο, υποδεικνύοντας παρόμοια ηλικία για τους πρωτόλιθούς τους. Η ορυκτοχημεία των ορυκτών φάσεων που αποτελούν τα πετρώματα αυτού του τύπου βοήθησε στην εκτίμηση των μεταμορφικών συνθηκών που οδήγησαν στη δημιουργία τους, καθώς και στη σύγκρισή τους με παρόμοιου τύπου μεταβωξιτικές εμφανίσεις στο Αττικοκυκλαδικό σύμπλεγμα και το γειτονικό του σύμπλεγμα του Μεντερές (νοτιοδυτική Τουρκία). Η μελέτη των πετρωμάτων αυτών εστιάστηκε ιδιαίτερα στο ζεύγος γκανίτη (Zn-σπινελίου) – Zn-χεγκμπομίτη, που αν και συμμετείχαν σε μικρές αναλογίες, ήταν δυνατό να δώσουν σημαντικές πληροφορίες για την πορεία που ακολούθησαν οι πορείες P-T στις οποίες οφείλεται ο σχηματισμός τους. Το σχήμα ζώνωσης που παρατηρήθηκε στα ορυκτά αυτά, και κυρίως στον Zn- χεγκμπομίτη, υποδεικνύουν προοδευτικού τύπου μεταμόρφωση. Η περιεκτικότητα σε Zn του συνυπάρχοντα γκανίτη βρίσκεται ανάμεσα στις υψηλότερες που έχουν αναφερθεί σε παρόμοιου τύπου πετρώματα (πχ. Σάμος και Μεντερές). Σε δείγματα από το Mn-ούχο λιθοτύπο «Ικαρίτη» βρέθηκαν να συνυπάρχουν πλέον των 20 ορυκτών φάσεων σε επιφάνεια έκτασης που αντιστοιχεί στις διαστάσεις μίας τυπικής λεπτής τομής, πολλές από τις οποίες αναφέρονται για πρώτη φορά από την Ικαρία, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Ως πιο πιθανή διεργασία για το σχηματισμό του λιθοτύπου αυτού προτείνεται η επίδραση πυρομετασωματικών ρευστών που συνδέονται γενετικά με την παρακείμενη γρανιτική διείσδυση του Ξυλοσύρτη. Ενδιαφέροντα αναμένεται να είναι τα αποτελέσματα που θα προκύψουν για τις συνθήκες P/T που οδήγησαν στο σχηματισμό του Ικαρίτη, μέσω της εν εξελίξει μελέτης του, στην κλίμακα των μικροπεριοχών του, που ορίζουν παραγενέσεις ισορροπίας. Η προσέγγιση που είχε το χαρακτήρα της πρόβλεψης, στηρίχτηκε στη χρήση ισοχημικών τομών P-T διαγραμμάτων φάσεων (isochemical P-T phase diagram sec-tions όπως προτείνεται σαν ονομασία τους από τους Tinkham & Ghent 2005), ευρύτερα γνωστών ως pseudosections, οι οποίες έχουν αποδειχθεί ως ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τη μεταμορφική πετρολογία. Στην εργασία αυτή δοκιμάζεται η εφαρμογή του σε μεταπηλιτικά πετρώματα μετρίων βαθμών μεταμόρφωσης (πρασινοσχιστολιθική – αμφιβολιτική φάση) της κύριας λιθοστρωματογραφικής ενότητας της νήσου Ικαρίας (ενότητα Ικαρίας). Η χρήση τέτοιων διαγραμμάτων έδωσε τη δυνατότητα της μοντελοποίησης των παρατηρούμενων παραγενέσεων, καθώς και την αποκωδικοποίηση σημαντικού τμήματος της πορείας των μεταμορφικών συνθηκών P-T, που επέδρασαν επί των αντίστοιχων πετρωμάτων. Η δημιουργία ισοχημικών τομών με βάση δύο εκ των πλέον χρησιμοποιούμενων συστημάτων (KFMASH και MnKFMASH) για τρεις κύριες συστάσεις (ΑΙΚ, ΒΙΚ, και CIK) που προέκυψαν από την ομαδοποίηση παρομοίου χημισμού συστάσεων πετρωμάτων, επέτρεψε σε πρώτη φάση την αναγνώριση της επίδρασης του Mn στο σύστημα και την επιλογή του πλέον κατάλληλου συστήματος για την ιδανικότερη μοντελοποίηση της κάθε σύστασης/ομάδας παραγενέσεων. Τα διαγράμματα αυτά τέλος επέτρεψαν την με γεωθερμοβαρομετρικούς όρους προσέγγιση παραγενέσεων για τις οποίες η κλασική γεωθερμοβαρομετρία αδυνατεί να δώσει αποτελέσματα, λόγω της απουσίας των κατάλληλων ορυκτών φάσεων. Έγινε δυνατό να περιγραφούν δύο μεταμορφικά στάδια (στάδιο 1 και στάδιο 2), κάθε ένα από τα οποία αντιστοιχείται σε ξεχωριστό επεισόδιο θερμικής κορύφωσης. Τα τελευταία πιστεύεται ότι συνδέονται με τα μεταμορφικά επεισόδια που είναι υπεύθυνα για την τεκτονομεταμορφική ιστορία της Αττικο-Κυκλαδικής μάζας (Μ2 και Μ3, αντίστοιχα). Η παρούσα μελέτη έδειξε ότι η ενότητα Ικαρίας δέχτηκε μια μεταμόρφωση τύπου Barrow, με συνθήκες που αντιστοιχούν στην πρασινοσχιστολιθική έως μέση-ανώτερη αμφιβολιτική φάση. Τα πετρώματα της ενότητας Μεσαριάς επηρεάστηκαν κυρίως από μεταμορφικές συνθήκες της πρασινοσχιστολιθικής φάσης. Η καταγραφή του κατω-Ηωκαινικού γεγονότος υψηλής πίεσης (μεταμορφικό επεισόδιο Μ1) που επηρέασε την Αττικο-Κυκλαδικής μάζας στα πετρώματα της Ικαρίας δεν έγινε δυνατή. Μόνο ασθενείς ενδείξεις του γεγονότος αυτού έγινε δυνατόν να προσδιορισθούν, όπως η συχνή παρουσία γρανατικών εγκλεισμάτων σε κρυστάλλους ολιγοκλάστου των χαμηλότερου βαθμού μεταμόρφωσης σχιστόλιθων της ακολουθίας των Γνευσίων Πλαγιάς και των μεταπηλιτών του σχημ/σμου Πετροπουλίου. Ως πιο ξεκάθαρο στοιχείο ωστόσο του συγκεκριμένου μεταμορφικού επεισοδίου αναφέρεται η γεωβαρομετρική εκτίμηση υψηλών πιέσεων που πραγματοποιήθηκε για τους φυλλίτες της ενότητας Μεσαριάς. Τέλος, προτείνονται δύο εναλλακτικά μοντέλα για την περιγραφή της «θερμικής μηχανής», που ήταν υπεύθυνη για τη μεταμόρφωση και το μαγματισμό στην περιοχή της Ικαρίας. Το πρώτο βασίζεται στο αντίστοιχο προτεινόμενο από τον Μπορονκάϋ (1995) μοντέλο, το οποίο υποθέτει την ύπαρξη μιας μανδυακής πηγής που συνδέεται με τον μηχανισμό οπισθοχώρησης τεμάχους (slab roll-back). Οι διαδικασίες τήξης-αφυδάτωσης του τεμάχους αυτού παρήγαγαν ένυδρα τήγματα τα οποία κινούμενα ανοδικά προς την υπο-ηπειρωτική λιθόσφαιρα, έδωσαν γένεση στις γρανιτικές διεισδύσεις που παρατηρούνται στην περιοχή. Το δεύτερο μοντέλο είναι παρόμοιο με εκείνο που προτάθηκε από τους Whitney & Dilek (1998) για να ερμηνεύσουν την τεκτονομεταμορφική ιστορία της μάζας του Nidge, που αποτελεί τμήμα του κρυσταλλικού συμπλέγματος της κεντρικής Ανατολίας. Μέσω του μοντέλου αυτού προτείνεται η απόδοση του ενταφιασμού και της μερικής τήξης υλικού του φλοιού (κυρίως μεταγραουβακών και μετα-ανδεσιτών) στο ίδιο τεκτονομεταμορφικό καθεστώς, το οποίο είναι υπεύθυνο για την μεταμόρφωση που αποτυπώνεται στα μέλη της ενότητας της Ικαρίας.
Pictures (source: http://www.geologist.nl/)
English Translation
The island of Ikaria is located in the eastern part of the Attic-Cycladic Massif, very close to its eastern continuation, the Menderes Massif. Three tectonic units can be distinguished (Ktenas, Marinos ed. 1969, Papanikolaou 1978) from bottom to top: a) the Ikaria unit, b) the Messaria unit and c) the Kefala unit. Two granitic bodies, a bigger I-type (diameter of c. 15 km) and a smaller S-type (dimension c. 3×1 km) intruded the Ikaria unit, in the western and eastern part of the island, respectively. The aim of this study is to unravel the metamorphic history of these units and the prevailing P-T conditions. To accomplish this task a two-fold approach was followed: a deductive and a predictive one. The former included field survey (mapping and sampling of more than 600 samples), petrographic study of more than 600 thin sections, of which representative samples were selected for further analysis, through X-ray diffraction, X-ray fluorescence, microprobe analysis and scanning electron microscopy (with EDS/WDS capabilities). The main task through the predictive approach was to: a) explore the potential of isochemical P/T phase diagram sections (pseudosections) to define phase relations and infer thermodynamic implication, and b) to model the metamorphic paragenesis of the metapelitic compositions of Ikaria unit, the main tectonometamorphic unit of Ikaria. The Ikaria unit consists of the following formations starting from the base: a) Nikaris marble, b) Plagia gneisses consisting of metapelites (schists and gneisses) with intercalations and lenses of amphibolites, calcsilicate rocks and quartzites, c) Pounta marble consisting of dolomites and marbles with rare metabauxitic lenses and d) Petropouli formation consisting of metapelites, amphibolites, calcsilicate rocks and marbles. During the Early Miocene the Ikaria unit was intruded of two granitic bodies of I- and S-type, respectively. This caused, local contact metamorphic recrystallization along with the formation of typical contact metamorphic minerals such as andalusite, cordierite, sillimanite (in metapelites), scapolite, clinozoisite (in calcsilicate rocks) and pyroxene, garnet (in amphibolites). The Messaria unit is thrusted on the Ikaria unit. It consists of marbles, graphite-rich calc mica schists, phyllites and rare greenschists. The rocks of this unit experienced metamorphism of greenschist face. The uppermost unit (Kefala unit) is a large “klippe” consisting of marbles of late Triassic age. It was intruded by a dioritic body, producing a thermal aureole and effects analogous to those of the granitic intrusions. Geochemical analyses of representative samples revealed the tholeitic MORB affinities of the metabasites, whilst it verified the para- (sedimentary) character obtained through the petrographic examination for the metasediments, and pointed to a “slate” type as their precursor rocks. Mineral chemistry indicates metamorphic conditions ranging from greenschist to medium-upper amphibolite facies for Ikaria unit and of greenschist facies for the Mesaria unit. A systematic petrographic and mineral chemistry study revealed, for the first time in Ikaria, the occurrence of: andalusite, cordierite, sillimanite, scapolite, jarosite, alloclasite/gersdorffite, osmiridium and synchisite. Of particular interest is the identification of uncommon mineral varieties withing the Mn-rich rock type “Ikarite”: spessartine containing significant amounts of blythite (Mn3+-rich component); tephroite (Mn-rich olivine variety); celsian and cymrite (Ba-rich feldspars); rodonite; braunite; jacobsite; pyrophanite (Mn-rich spinel). In addition, manganocummingtonite (“tirodite”) was found to coexist with Ca-amphibole (a pair that is only very rarely reported in the literature), and is believed to be its first occurrence ever reported from the greek territory. Geothermobarometric estimation was based upon a significant number of geothermobarometers, using various recalibrations, both older and recently published ones. The P/T range for the “Ikaria unit” can be bracketed between 441-623o C and 5.1-7.9 kbar. Its lower members (ie. Plagia Gneiss formation) exhibiting the higher temperature conditions recorded on the island (reaching the upper amphibolite facies), whereas in the upper members (ie. Petropouli formation as well as garnet- and Al-silicate free metapelites of the Plagia Gneiss formation) the metamorphic grade ranges between the upper greenschist and the lower amphibolite facies. The Mesaria unit exhibits the highest pressures (9.5-11.9), and lowest temperatures (~320-340o C) encountered from allover Ikaria island. Of great interest during the present study was the metabauxitic occurrences and the Mn-rich rock type, cropping out in proximity to the Xyslosyrtis granite (<500m), named “Ikarite” after Ktenas (1969). Mineral chemistry of all the mineral phases involved in these rocks allowed the estimation of the metamorphic conditions they underwent, as well as the comparison to similar metabauxitic occurrences in the Attic-Cycladic Compex (Cyclades, Greece) and its neighboring Menderes Complex (Southwest Turkey). This study is particularly focused on the Zn-spinel – Zn-högbomite pair, which (although present in accessory quantities) can provide valuable information for the possible P-T-t path of the rocks under study. The zoning patterns of these minerals, and particularly that of the Zn-Högbomite, indicate a prograde type of metamorphism. The Zn-content of the co-existing Zn-spinel is among the highest reported from similar rocks (ie. Samos and Menderes). In specimens of the Mn-rich rock type “Ikarite” more than 20 recognized minerals are found to co-exist in the scale of a thin section, most of them are reported for the fist time from Ikaria, as mentioned above. The most possible process for its formation is proposed to be the influence of pyrometasomatic fluids which are genetically linked to the intruding Xylosyrtis granite. Very interesting results about the prevailing P-T conditions are expected to be obtained by the ongoing research on this outcrop, in a microdomain scale. The predictive kind of approach was based on isochemichal P-T phase-diagram sections (broadly known as pseudosections), which have been proved to be a very useful tool for metamorphic petrology. In the present work the use of these diagrams is employed on metapelitic rocks of medium grade (greenschist-amphibolite facies) from the main tectonic unit of the island, the Ikaria unit. These diagrams have permitted us to model the observed mineralogical assemblages and to trace segments of the P-T path these rocks had followed. Iso-chemical sections were made for three representative mean compositions of rock analyses (AIK, BIK and CIK) with similar mineral associations. These diagrams shed light on the influence of Mn on garnet stability and helped us selecting the appropriate chemical system (KFMASH or MnKFMASH) for each bulk composition involved, in order to better modeling the relative assemblages. Finally, the isochemical sections helped to infer preliminary thermobarometric constraints for mineral assemblages that conventional geothermobarometry is of very limited use. Two different metamorphic stages (stage 1 and stage 2) have been described, each one of which is attributed to a different thermal peak. These thermal peaks are believed to be linked with the metamorphic events which are responsible for the tectonometamorphic history of the Attic Cycladic belt (M2 and M3, respectively). The present study has pointed out that the Ikaria unit underwent a Barrowian type metamorphism of greenschist to medium-upper amphibolite grade. The rocks of the Mesaria unit experienced a greenschist facies metamorphism. On the other hand, this study has failed to reveal clear evidence of the early Miocene HP event (M1 event), which however has affected most of the Attic Cycladic belt. The only indirect evidence for a HP event in the Ikaria unit is considered to be the frequent occurrence of garnet inclusions in oligoclase crystals within the less metamorphosed members of this unit (ie. Petropouli formation and garnet- and Al-silicate- free schists of the Plagia gneiss formation). A much clearer evidence is believed to be the high pressure estimated through geobarometry for the phyllites of Mesaria unit, which underlines the possibility that this unit has experienced the HP event. In conclusion, two alternative models are proposed to describe the “thermal engine” responsible for the metamorphism and magmatism in Ikaria. The first model is based on the model given by Boronkay (1994) and involves a mantle thermal source which accompanied the slab roll-back mechanism. Dehydration melting of this slab produced hydrous melts which moved upwards, towards the sub-continental lithosphere, giving birth to granitic intrusions occurring in the area. The second model, is similar to the one used by Whitney & Dilek (1998) to unfold the tectonometamorphic history of Nidge Massif in Central Anatolia Crystalline Complex. It proposes that burial and partial melting of crustal material (namely metagreywackes and meta-andesites) are the result of the same tectonometamorphic regime, which is responsible for the regional metamorphism imprinted on the members of “Ikaria unit”.
Copyright © Nemertes 2002-2006
Το Μισοκωλάκι και άλλες τρομακτικές ιστορίες από την Ικαρία σε κόμικς
Δημοσιεύθηκε: 22 Ιανουαρίου, 2009 Filed under: aegean, Greece, Ikaria, Ικαρία, ικαρία, lifestyle, wild humor | Tags: Aegean, art, artful, children, childrens'-story, comics, fairy-tale, food, Greece, history, Ikaria, Ikarian dialect, παραμύθι, παραμύθια, Αιγαίο Πέλαγος, Ικαριακή διάλεκτος, απειλές, ικαρία, κοντορεβυθούλης, μύθοι, μισοκωλάκι, kid, misokolaki, myths, pear-tree, playful, threats, wild stories, witch Σχολιάστε- .
(For English go to Eleni's blog)
- .
-
«Εν ηφτάνουσι τα λόγια!».– Ζόμπις, νεράιδες, φαντάσματα, παραμύθια και άλλες καριώτικες ιστορίες –
Εγκαίνια: Δευτέρα 16 Φεβρουαρίου 2009 – ώρα 20.00 μ.μ.
Χώρος: bartesera, Κολοκοτρώνη 25, Στοά Πραξιτέλους, Αθήνα.
Διάρκεια: 16 Φεβρουαρίου – 02 Απριλίου 2009Πήραμε μια παραγγελία (λατρεύουμε τις παραγγελίες!) να διαφημίσουμε αυτήν την έκθεση κόμικς με παλιές ιστορίες από την Ικαρία. Μια από τις ιστορίες είναι το Μισοκωλάκι (ή Μισικωλάκι) την οποία ξέρω και μου αρέσει πολύ. Έχει έναν τζοχάδα πατέρα, μια μάνα με καταπιεσμένα μητρικά, έχει κουκιά, έχει ένα μικρό και ελλιποβαρές, κυνηγημένο πλην έξυπνο παιδί, έχει μια κακιά και ηλίθια μάγισα, έχει μια απιδιά και έχει και μουσική με πηδαύλι, πάει να πει φλογέρα.
.
.
Παίρνω λοιπόν και σας δείχνω πρώτα την ζωγραφιά του κομίστα Θανάση Ψαρρού που βρήκα στην προδημοσίευση στο site της συντεχνίας τους comicart.gr που δείχνει την κακιά μάγισα κάτω από την απιδιά.
και αντιγράφω την ιστορία στην πιο αυθεντική hardcore αιματοβαμένη version σε επίσης hardcore παλιά Ικαριακή διάλεκτο η οποία κατά τη γνώμη μου ταιριάζει καλύτερα σ’ αυτή την ιστορία. Απολαύστε λοιπόν τον αληθινό, τον δικό μας Κοντορεβυθούλη -κι όποιος αντέξει.
ΠΑΡΑΜΥΘΙ
ΜΙΣΙΚΩΛΑΚΙ
(καταγραφή και επιμέλεια Αλέξ. Πουλιανός, Ικαριακά Γράμματα, 1959)
Μια φορά γκι’ ένα γκαιρό ήτανε ένας πατέρας και μια μάνα. Τώχανε μεάλο γκαμόμ που εν ηκάνασιν παιδιά. Μια μμέραν ο πατέρας ήλειπεν όξω στα χωράφια. Η μάνα ‘ πόμεινε σπίτιν να μαηρέψει. Το λοιπόν, εκεί που ξεμάτιζεν κουκιά, της ήρτεν να πει. Άχου Παναΐα μου κι’ ας ήταν νάταν παιδιά ικά μου τα κουκιά πούχω στην ποδιά. Έν ηπρόλαεν να τελέψει τη γκουέντα κι’ ούλα τα κουκιά εγινίκασιν παιδιά. Ούλο το σπίτι ήτανε ένα μονοφώνι αφ’ το ταβατούρι που κάνασιν. Εκεά ‘πισπέρα ηποϋρίστην κι’ ο άντρας της. Άμα είδεν μεσ’ στο σπίτι ένα σωρόν παιδιά ησάστισε. Η γυναίκα μαθόν τούπε πως έτσι, αφ’ το μεράκιν της που εν ήκανεν παιδιά της ξέφυγεν ο λόγος κι’ είπε να γίνονταν τα κουκιά παιδιά. Και κείνα μαθόν εγινήκασι. Έναν γκερεμέ ηκλαίασιν και ηφωνάζασι τα παιδιά κι’ ηγυρεύγασιν ψωμί. Και που ο κακοοίρης να μπουκώσει τόσα στόατα. Εκεά ηθύμωσε κι’ ηπήρεν την τσατήρα και τάσφαξεν ούλα.
Μετά λίην ώραν του συνέμπε κι’ είπεν της γυναίκας του:
– «Κρίμας, να η γκρατήσω ένα να τώχομε συντροφιά να μας φυλάει και την απιδιά».
Ά, ηξέχασα να σας πω. Τον γκαιρόν που ξεμάταν τα κουκιά η γυναίκα, της ξέφυγεν το μαχαίρι κι’ ηχάραξεν το πίσω του κουκιού. Άμα ήγινεν παιδίν αυτό το κουκί, φγήκεν κοψοκωλιασμένο. Εν ήταν βαρονούσικο. Την ώρα που σφαζόντανε τα’ αέρφια του, αυτό ηπήεν άθορο, κρυφά-κρυφά κάτ’ αφ’ τη μυλόπλακα του χερόμυλου κι’ ησκεπάστηκε με τη λακανίδα κι’ ηπερίενεν πια τα’ αποϊσόμενο.
Άμα ήκουσε τον πατέρα να λέει πως ήθελε νάμενεν ένα ζωντανό, σηκώνει τη λακανίδα και σαρτέβγει μεσ’ τη μέση. Άμα τώδε τα’ αντρόυνο, ηχαρίκανε κι’ ήμεινε πια παιδίν τους. Επειδής ήτανε κοψοκωλιασμένο, το ‘νοματίσανε από τότες Μισικωλάκι.
Την άλλη μμέρα κιόλας του δώσανε ένα μπιδαυλάκι και το στείλανε να φυλάει την απιδιά.
Το Μισικωλάκι ηνέβηκε απά στην απιδιά και ηπιδαύλιζε.. Κείνην την ώρα πέρασε μια γρε και τώδε, ύστερις του φώναζε με παρακάλια.
Έ, μισι-Μισικωλάκι Ρίξε μου ‘ναν απιδάκι
Να χαρείς το πιδαυλάκι
Το Μισικωλάκι ήκοψεν έναν απίδιν και της τώριξεν κάτω. Η γρε καμώνονταν πως ηπαιδέβγετο να το βρει. Αυτή εν ήτανε γρε, ήτανε μάγισσα κι’ ήθελε να τα’ αρπάξει το Μισικωλάκι και επειδής εν ημπορούσε να σκαρφαλώσει στην απιδιά, ηπολεμούσε να το κάμει να κατέβει και να το φέρει χεροβολιά. Ηγύρισεν πάλιν η γρε κατ’ απάνω του και τούλεε.
Έ, μισι-Μισικωλάκι Ρίξε μου ‘ναν απιδάκι
Να χαρείς το πιδαυλάκι
Το κακόοιρον το Μισικωλάκι της ήριξεν κι’ άλλο. Η γρε πάλι το χχαβάν της: «Έν το βρίσκω. Ε καλοβλέπω κι όλας. Κατέβα να μου το βρεις».
Το Μισικωλάκι μ’ ένα σάρτο κατέβηκεν κάτω. Τ’ αρπά η μάγισσα και το μπουζουριάζει στο φυλάκιν της. Ύστερα τ’ ανεκρέμασε στημ πλάτην της κι’ ηπήαινεν σπίτιν της. Άμα ήνοιξεν τη μποριά της αυλής ηφώναζεν της κόρης της:
Άναψε Μαρού το φφούρνο Και καλό μμεζέ σου φέρνω.
Ήμπε στο σπίτιν της η μάγισσα κι’ ‘πόθεκεν το φυλάκιν απά στημ πεζούλα. Ήβγαλεν από μέσα το Μισικωλάκι και τόβαλε σ’ ένα τσουάλιν κι’ από πάνω τώδεσε. Ύστερις επίπεν της κόρης της. Εγώ πααίνω να κάμω κι’ άλλη ββότα. Άμα πυρώσει ο φούρνος να το ρίξεις μέσα το Μισικωλάκι μαζί με το τσουβάλι κι’ άμα γυρίσω νάχεις έτοιμον οφτόν να φάμε. ¨ηγυεν η μάγισσα κι’ ήμεινεν η κόρη της με το Μισοκωλάκι. Άμα ηπύρωσεν ο φούρνος, ηπήεν η κόρη να σηκώσει το Μισοκωλάκι αλλά ησκέφτηκε που δεν ήξερε πώς να το ψήσει. Κι’ ήλεε πώς να κάμω να το ψήσω.
Το Μισικωλάκι που τάκουσεν από μέσ’ στο τσουάλι της είπε: βγάλε με από δω μέσα να σου δείξω πώς να με ψήσεις.
Ηπίστεψεν η Μάρω και το λευτέρωσε.
Το Μισικωλάκι ήρχισε να τη δασκαλέβγει. Να έτσι να θα κάμεις και θα με βάλεις μέσ’ το τσουάλι κι’ ήπιασε τη Μάρω και την τσουβάλιασε. Ύστερις θα πιάσεις τους δυό πουγούνους του τσουβαλιού και θα τους δέσεις σφιχτά –και τώλεε και τώκανε. Κι έτσι κατάφερε κι’ έβαλε τη Μάρω με το τσουβάλιγ και την ήριξε με στο φούρνο να ψηθεί. Απός ηψήθηκε την ήβγαλεν όξω, της ήκοψεν το σηκώτιν και το σέρβιρε στο τραπέζι για να το φάει η μάγισσα. Ύστερις ησηκώθην κι’ ήφυε.
Άμα η ηποϋρίστην η μάγισσα βρήκε το τραπέζι στρωμένο με το σηκώτιν κι’ ήπεσε με τη μούρη και τώφαν. Ηφώναζεν και της Μάρως αλλά δεν απεκούσε.
Ηπήεν κι’ ήψαξε στο κρεβάτιν της και δεν την ήβρε πούμετα. Τότες το κατάλαβεν πως ήφαεν το σηκώτιν της κόρης της. Παίρνει το φυλάκιν της πάλιν και τρέχει και πά στην απιδιά. Εϊδεν το Μισικωλάκι ανεβασμένο στο δέντρο κι’ ήπαιζεν το πιδαύλιν του και τούλεεν πάλι.
Έ, Μισι-Μισικωλάκι Ρίξε μου ‘ναν απιδάκι
Να χαρείς το πιδαυλάκι
Το Μισικωλάκι της ήριξεν ένα. Έν το βρίσκω ήλεεν πάλιν η γρέ. Το Μισικωλάκι όμως ηπονηρεύτηκεν πια και έν ηξανακατέαινεν. Ύστερις τούλεεν η μάγισσα. Πες για μπάρε μου πώς να κάμω ν’ ανέβω να κόψω ατή μου.
Να βάλεις πιάτα-πιάτα να πατήσεις και ν’ ανέβεις. Ήβαλλεν πιάτα-πιάτα, ηπήεν να πατήσει, ησπούσαν τα πιάτα, κι’ ήπεφτεν κάτω.
Και πάλιν τούλεε, πώς να κάμω ν’ ανέβω.
Να βάλεις αυγά-αυγά και ν’ ανέβεις. Ησπούσαν και τ’ αυγά κι’ ήπεφτεν πάλι κάτω. Ησπαρούγγωνε η γρέ το θθυμόν της και ηπαρακάλαν πάλι.
Πες μου Μισικωλάκι πώς να κάμω ν’ ανέβω.
Α σου πω τι α κάμεις. Θα πυρώσεις ένα σίδερο στη φωτιά κι’ απέ θα το περάσεις στο μπισινό σσου και θ’ ανέβεις μια χαρά.
Ήκαμεν η μάγισσα κατά που της είπεν, ήβαλεν το πυρομένο σίδερο στο μπισινό της κι’ ηφουρλάτνισε κι’ ηπετάχτην μισοούρανα κι’ ήπεσεν κάτω κι’ ήσκασε. Κι’ έτσι ηγλύτωσεν το Μισικωλάκι κι’ ηπήεν σπίτιν του κι’ ηζήσανε καλά και μεις καλλίτερα.
————————–
Σιγά μην και σας δώσω γλωσσάρι – XD
πάρτε αγριαπιδιές!
***********The story also appears in English in my friend Eleni’s blog. It is a lighter version with less roughness and brutality. It looses a lot like this, but you do want your children to be able to sleep at night, don’t you?***********.Thursday January 22, 2009 – 10:42pm (EET)
Next Post: “Limani”, “Potami”, “Chorio”, “Panigiri”, “Paralia”
Previous Post: Jurgen the Nomad
.
.
Comments
(9 total)
Άψογο! Ούτε που θυμάμαι πότε στο έδωσα αυτό το σκληροπυρηνικό κείμενο…
Friday January 23, 2009 – 02:03pm (EET)
Κάπου περίπου μετά που γνωριστήκαμε μ’ αυτό ασχολιόσουν και μου είχε κάνει εντύπωση.
Friday January 23, 2009 – 11:33pm (EET)
Done the thing and posted entry. Couldn’t put the images in place either. Needed more banging.
Saturday January 24, 2009 – 01:36pm (PST)
Το Μισοκωλάκι
– ένα παραμύθι όπως λέγεται στην Ικαρία σε μία από τις πολλές τοπικές παραλλαγές –
(Αφήγηση: Αργυρώ Γιάκα, ετών 67 από το χωριό Άγιος Πολύκαρπος Δήμου Ραχών Ικαρίας. Καταγραφή: Βασιλική, Μαρία, Βιολέτα, μαθήτριες Γυμνασίου –Απρίλιος 2002)
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Ήταν μια φορά μια οικογένεια μεγάλη και πολύ φτωχή. Μάνα, πατέρας και παιδιά ’εν είχανε να φάνε. Μια μέρα λέει η μητέρα στον άντρα της:
-Τι θα ψήσομεν σήμερα;
Και λέει ο άντρας της:
-Να σου φέρω αλεύρι να ζυμώσεις;
Πήγε λοιπόν το αλεύρι κι αυτή άρχισε να ζυμώνει.
Τα παιδιά ήταν τόσο πεινασμένα, που παίρνανε την ζύμη λίγη-λίγη, την πλάθανε κουλουράκια, τη βάζανε στη φωτιά να ψηθεί και την τρώγανε. Έτσι η ζύμη τελείωσε.
Έρχεται το βρά ’υ ο άντρας της και την ρωτάει:
-Που ’ναι το ψωμί που ’φτιαξες;
Εκείνη του είπε:
-Τα παιδιά έφαγαν όλο το ζυμάρι.
Ο πατέρας γίνηκε θεριό άγριο και ήταν έτοιμος να τα σκοτώσει, αλλά είπε στην κυρά:
-Ετοίμασε τα μικρά, θα πάω να τα ξορίσω.
Αλλά τα μικρά πριν φύγουνε πήρανε μαζί τους φασόλια και στο δρόμο που πηγαίνανε τα ρίχνανε πίσω τους για να μπορούν ύστερα να επιστρέψουν.
Ο πατέρας τα πήγε τόσο μακριά που νόμιζε πως ‘εν θα μπορέσουν να γυρίσουν ποτές μα έλα που τα παιδιά ήταν τόσο πονηρά, που την πρωίαν ήταν πάλι σπίτι. Ο πατέρας όταν τα δε γίνηκε Τούρκος. Λέει της κυράς του:
-Ετοίμασε τα μικρά θα τα xορίσω πάλι .
Αυτή τη φορά πήραν μαζί τους ρεβίθια και ξαναγυρίσανε την άλλη μέρα.
Όταν τα είδε ο κύρης τους να ετρελάθηκε από το θυμό του. Πιάνει το τσεκούρι και τα σκοτώνει ένα -ένα. Το πιο μικρό όμως δεν το πρόλαβε και του ’κοψε μόνο τον πισινό. Ύστερα αυτό πήγε και κρύφτηκε πίσω από ένα μπαούλο. Η κέρα έπιασε κι έκλαιγε και χτυπιόταν:’’Αχ , τι θα κάνουμε τώρα που τα σκότωσες κι είμαστε δίχως παιδιά;’’ Εκεί λοιπόν πετιέται το Μισοκωλάκι και φωνάζει: ΄΄Εγώ είμ’ εδώ΄΄. Τότε ο πατέρας του έτρεξε να το πιάσει, αλλά αυτό έφυγε απ’ το σπίτι και πάλι ’εν το πρόλαβε.
Στο δρόμο που επήενε απάντησε μια γριά μάγισσα. Του λέει: ΄΄Α, εσύ είσαι το Μισοκωλάκι΄΄, και κίνησε να το πιάσει. Εκεί πού ’τρεχε ο μικρός , βλέπει μια αχλαδιά κι ανεβαίνει απάνω. Η γριά από κάτω φώναξε:΄΄Ε , μισέ, Μισοκωλάκι! Ρίξε μου ένα αχλαδάκι΄΄. Το Μισοκωλάκι της έριξε ένα, μα η γριά έκανε τη στραβή και του είπε: ΄΄κατέβα βρε να μου το δώκεις γιατί ’ε βλέπω΄΄. Όμως το παιδί ’εν κατέβηκε γιατί φοβόταν. Τότε η γριά του ξαναφωνάζει: ΄΄ Ε , μισέ, Μισοκωλάκι! Ρίξε μου ένα αχλαδάκι΄΄. Της ξαναρίχνει το λοιπό και εκείνη του φωνάζει:΄΄κατέβα βρε να μου το δώκεις γιατί έχω στραβωθεί…΄΄. Τότε το Μισοκωλάκι κατέβηκε να βρει το αχλάδι. Η γριά όμως είχε μαζί ένα τσουβάλι, πιάνει το Μισοκωλάκι, το βάζει μέσα και το δένει καλά από πάνω.
Στο δρόμο που επήενε φώναζε:΄΄ πύρωνε Μαρού, το φούρνο και καλό μεζέ σου φέρνω΄΄. Κάποτες η γραί πόνεσε τη μέση από το βάρος. Άφηκε το τσουβάλι χάμω και πήγε πιο πέρα να κατουρήσει. Ώσπου να πάει και να ΄ρτει ήβγε όξω το Μισοκωλάκι και έβαλε μες το τσουβάλι πέτρες. Στο δρόμο η γριά από το βάρος τ ΄ακούμπαγε συνέχεια και έλεγε:΄΄ γιατί με κόβγεις, βρε Μισοκωλάκι;΄΄, και όσο έφτανε στο σπίτι έκραζε τη Μαρού να πυρώσει το φούρνο. Πόσωσε η γριά στο σπίτι κι έπιασε ν’ αδειάσει το τσουβάλι. Εκεί που λες γυρίζει το κεφάλι και βλέπει το Μισοκωλάκι πάνω σ’ ένα ράφι. Ήθελε λοιπόν να το πιάσει αλλά έπρεπε να το κάνει με τρόπο. Του φωνάζει:
-Μίλησε, Μισοκωλάκι, πως ανέβηκες απάνου;
Και το πονηρό Μισοκωλάκι της απαντά:
-Έβαλα πιάτα -πιάτα κι ανέβηκα.
Πιάνει η γριά ν’ ανέβει πας τα πιάτα, πέφτει και τσακίζεται.
-Ε, Μισοκωλάκι, πως ανέβηκες απάνω;
-Έβαλα παγκέτες –παγκέτες κι ανέβηκα.
Αρχίζει κι η γριά να βάζει παγκέτες κάνει ν’ ανέβει, πέφτει κατάχαμα.
Τελευταία της λέει το Μισοκωλάκι:
-Έβαλα ένα πυρωμένο σίδερο στον πισινό και ανέβηκα εδώ πάνω.
Παίρνει η γριά τη μασιά, τη ρίχνει μες το ’ζάκι και κάθεται πάνω. Μόλις άγγιξε το πυρωμένο σίδερο, έβγαλε φωνή μεγάλη και απόθανε από τον πόνο. Και έζησε το Μισοκωλάκι καλά και εμείς καλύτερα.
Sunday January 25, 2009 – 10:37pm (EET)
Δεν θυμάμαι, αγρίμι, αν σου ‘δωσα κι αυτή την εκδοχή. Τέλος πάντων, όπως βλέπεις είναι από μια γιαγιά το 2002. Με το πέρασμα του χρόνου αυτός ο άγριος τραχύς μύθος «ημέρεψε» κάπως. Μαλάκωσε.
Sunday January 25, 2009 – 10:40pm (EET)
Πολύ πείνα, ρε παιδί μου, έπεφτε τα παλιά χρόνια. Να μη τολμάει μια γυναίκα να ευχηθεί να έχει πολλά παιδάκια, έπεφτε μπαλτάς!
Monday January 26, 2009 – 10:20pm (EET)
- DD
Offline
Πολλά παιδιά πολλά στόματα… και οι χρόνοι τραχείς και δύσκολοι… Ετσι ξεπέσαμε στην ανυδρία του ενός-δύο παιδιών και στην συρρικνωσή μας… Περισσότερα χρήματα λιγότερα παιδικά γέλια… Αξιζει το τίμημα? ή καλύτερη η πείνα, αυτή του στομαχιού, από εκείνη της καρδιάς!!!
Τέλειο το παραμύθι… αλλά ακόμη καλύτερη η γλώσσα του, η ζωντανή, η ταξιδεύτρα.
Wednesday January 28, 2009 – 07:21am (CET)
Α μπράβο! Εσύ, σαν να μου φαίνεται, κατάλαβες γιατί δεν έβαλα γλωσσάρι!
Thursday January 29, 2009 – 08:34pm (EET)
The language of the original sounds a bit like «abracadabra» white magic. It has a soothing effect. I read this to my son in a heavy sweet voice with as best old Ikarian accent as I could and he was magnetized!
Friday January 30, 2009 – 03:31am (PST)
καλό καλοκαίρι σε όλους και όλες!
Δημοσιεύθηκε: 7 Μαΐου, 2007 Filed under: aegean, Greece, Ikaria, ικαρία, lifestyle, Personal, Sea, sport, Tourism | Tags: Aegean, Aegean Sea, agrimi-mou, athina-sk., for nature in nature, free, freedom, Greece, grouvalina, hip, Ikaria, χαρά, Αιγαίο Πέλαγος, αγαλλίαση, ικαρία, καλοκαίρι, photography, respectful, summer, swim, swimming, why-ikaria, wild camping, wild swimming, wishful Σχολιάστε-
-
.
Να κάνω λίγο πέρα τα μαμούνια και τα ερπετά και με αυτή τη φωτογραφία να ευχηθώ καλά και άγρια ρομαντικά μπάνια! Φίλοι μου’στειλαν αυτή τη φωτογραφία που με κάνει να …
Άντε λοιπόν. Καλό κουράγιο.
p.s. Μου έστειλαν και το αγόρι της, αλλά τον κρατάω μόνο για μένα -χα χα-
.
-
Monday May 7, 2007 – 01:29pm (EEST)
Next post: THREATS Χ – ΑΠΕΙΛΕΣ Χ
Previous post: THREATS IX – ΑΠΕΙΛΕΣ IX
Comments
(3 total)
- AKK
- Offline
Πολύ όμορφη εικόνα κι όμορφη κι η μικρή κοκαλιάρα κι από πίσω σου μοιάζει πολύ (εκτός τα μαλλιά). Ελάτε αγριοπούλια, στον Τράχηλα και στη Χειμωνική, φτιάξτε μας πάλι σαν πέρσι!
Tuesday May 8, 2009 – 01:29pm (EEST)
Το πιο όμορφο κ σπανίο είδος στον πλανήτη που του αξίζει να το φωτογραφίζουν και να το προστατεύουν, είναι ο ταπεινός σεβαστικός άθρωπος (άντρας ή γυναίκα) που δένει και ενώνεται με τη φυση. Έτσι ήταν κάποτε οι άγιοι/άγιες, αλλά τώρα που ο Θεός μας τελείωσε, τη θέση τους παίρνουν πλάσματα σαν αυτό της φωτογραφίας. Έτσι θα το γράψει η ιστορία αργότερα…
(Ναι κουκλί μου Νανά. Κι εμενα αυτή η φωτο με κάνει να… Εκανες καλά που την αφιερωσες εκεί που τη αφιέρωσες γιατί της αξίζει.)
Wednesday May 9, 2009 – 12:25pm (PDT)
– Μπανάκι; Ναι, στον ιδρώτα, στη κάπνα και στα ορυκτέλαια. Επιφυλάσσομαι.
– Σοφά λόγια, κουμπάρα. ❤
Friday May 11, 2009 – 10:30pm (EEST)
Nana to agrimi's blog 
Our backs tell stories no books have the spine to carry - rupi kaur https://www.instagram.com/p/C0RdZ-PNet_/?taken-by=schwickertt/